Aptomat là thiết bị quan trọng nhất trong hệ thống điện bởi nó đảm nhiệm nhiệm vụ bảo vệ, phân phối và ngắt mạch khi xảy ra sự cố. Trong tủ điện dân dụng và công nghiệp, aptomat được chia thành hai nhóm chính: aptomat tổng và aptomat nhánh. Mỗi loại có vai trò riêng và cần được bố trí khoa học để hệ thống hoạt động ổn định, an toàn và đúng tải. Dưới đây là phân tích chi tiết giúp anh hiểu rõ khái niệm, chức năng và cách phân bổ dòng aptomat hợp lý theo tiêu chuẩn kỹ thuật.

Aptomat Tổng Là Gì? Vai Trò Trong Hệ Thống Điện

Aptomat tổng (Main Breaker – MCB/MCCB tổng) là thiết bị được đặt ở vị trí đầu nguồn trong tủ điện. Đây là “cửa ngõ chính” giúp kiểm soát toàn bộ điện năng trước khi phân phối đến các nhánh phía sau.

Chức năng của aptomat tổng

Aptomat tổng trong hệ thống điện đảm nhiệm các nhiệm vụ chính sau:

• Bảo vệ toàn bộ hệ thống trước sự cố quá tải, ngắn mạch.
• Ngắt nhanh toàn bộ nguồn điện khi có sự cố lớn, đảm bảo an toàn cho thiết bị và con người.
• Kiểm soát tải tổng để tránh quá dòng vượt quá khả năng của dây dẫn chính hoặc nguồn điện.
• Phân phối dòng điện ổn định cho các aptomat nhánh phía sau.

Đặc điểm của aptomat tổng

• Thường có dòng định mức lớn từ 50A – 100A – 125A – 250A hoặc cao hơn.
• Thường là loại 2P hoặc 3P tùy loại hệ thống điện.
• Dùng dây đồng hoặc thanh lược đồng để kết nối với busbar/phân phối tổng.
• Có thể sử dụng MCB hoặc MCCB tùy yêu cầu tải và độ an toàn.

Aptomat Nhánh Là Gì? Tác Dụng Trong Tủ Điện

Aptomat nhánh (Branch Breaker) nằm sau aptomat tổng và có nhiệm vụ bảo vệ từng đường điện riêng lẻ như: ổ cắm, đèn, máy lạnh, bình nóng lạnh, thiết bị công nghiệp, tủ động lực…

Chức năng của aptomat nhánh

• Bảo vệ từng thiết bị/nhánh điện khỏi quá tải – ngắn mạch.
• Giúp tách biệt từng khu vực trong nhà hoặc nhà xưởng.
• Khi xảy ra sự cố ở một nhánh, chỉ aptomat nhánh bị ngắt, không ảnh hưởng toàn bộ hệ thống.
• Giúp quản lý hệ thống điện dễ dàng và an toàn hơn.

Đặc điểm của aptomat nhánh

• Dòng định mức nhỏ hơn aptomat tổng: 6A, 10A, 16A, 20A, 25A, 32A, 40A…
• Thường là loại 1P hoặc 2P cho nhà dân, 3P cho thiết bị công nghiệp.
• Đấu nối dễ dàng bằng dây điện hoặc thanh lược đồng (busbar).

Sự Khác Nhau Giữa Aptomat Tổng Và Aptomat Nhánh

Cách Phân Bổ Dòng Aptomat Hợp Lý – Chuẩn Kỹ Thuật 

Phân bổ dòng aptomat sai là nguyên nhân hàng đầu gây aptomat tổng nhảy liên tục, thiết bị điện nhanh hỏng, dây dẫn quá nhiệt và thậm chí cháy nổ. Do đó, kỹ thuật phân chia dòng giữa aptomat tổng và aptomat nhánh cần được tính toán chính xác theo tiêu chuẩn điện dân dụng – công nghiệp.

1. Xác định tổng công suất tải thực tế của toàn bộ hệ thống điện

Đây là bước nền tảng. Phải tính được tải tổng thì mới chọn được aptomat tổng đúng.

Công thức:

I=PU×cosφI = \frac{P}{U \times cos\varphi}I=U×cosφP​

Trong đó:

• I: dòng điện tính toán (A)
• P: tổng công suất thiết bị (W)
• U: điện áp lưới 220V hoặc 380V
• cosφ: hệ số công suất (0.85 – 1), thường lấy 0.9
  Xác định tổng công suất tải thực tế của toàn bộ hệ thống điện
  

Ví dụ thực tế cho nhà 3 phòng ngủ:

→ Tổng P ≈ 8000W

Tính dòng:

I=8000220×0.9≈40AI = \frac{8000}{220 × 0.9} ≈ 40AI=220×0.98000​≈40A

Vậy aptomat tổng tối thiểu phải ≥ 40A.

2. Aptomat tổng phải lớn hơn tổng dòng nhánh 20–30%

Đây là tiêu chuẩn trong thiết kế tủ điện để:

• Tránh aptomat tổng bị nhảy khi nhiều tải chạy cùng lúc
• Không để aptomat tổng làm việc quá tải liên tục
• Tăng tuổi thọ aptomat và dây dẫn chính

Ví dụ:

• Tổng dòng nhánh thực tế = 40A
• Lựa chọn aptomat tổng = 40A × 1.25 = 50A

→ Thực tế thường chọn 50A hoặc 63A.

Lưu ý chuyên môn:
Tổng dòng nhánh không bao giờ được vượt quá In của aptomat tổng.

3. Chọn aptomat nhánh đúng tải từng nhóm thiết bị

Dòng định mức CB nhánh phải phù hợp với:

• Công suất thiết bị
• Tần suất sử dụng
• Đường dây dẫn tương ứng

Bảng chọn aptomat nhánh CHUẨN:

Sai lầm phổ biến:
Lắp ổ cắm chung 1 aptomat 10A → dễ quá tải → aptomat nhảy liên tục.

4. Sử dụng thanh lược đồng để phân phối dòng cho aptomat nhánh

Thanh lược đồng (busbar) giúp:

• Dẫn điện ổn định, ít tổn hao
• Chân CB không bị nóng
• Tủ điện gọn gàng, an toàn
• Dòng phân bổ đều cho từng CB
• Lắp đặt nhanh, đúng tiêu chuẩn
• Tránh đấu dây rối, sai kỹ thuật

Trong tủ điện hiện đại, thanh lược đồng là WH bắt buộc thay vì đấu dây thủ công.

5. Không để tổng dòng nhánh vượt quá dòng aptomat tổng

Ví dụ sai (rất nhiều nhà mắc phải):

→ Tổng nhánh = 61A
Nhưng aptomat tổng = 50A

→ Chỉ cần bật nhiều thiết bị → APTOMAT TỔNG NHẢY NGAY

Cách khắc phục đúng:

• Nâng aptomat tổng lên 63A
• Hoặc phân chia lại tải nhánh
• Hoặc tách thành 2 tủ nhỏ

6. Chọn tiết diện dây dẫn tương ứng với aptomat

CB lớn nhưng dây nhỏ → DÂY CHÁY TRƯỚC CB → cực kỳ nguy hiểm.

Bảng tiêu chuẩn dây – CB:

7. Ví dụ phân bổ dòng CHUẨN cho tủ điện gia đình 1 pha

Tủ điện mẫu:

→ Tổng nhánh có thể đạt 60A → hoàn toàn phù hợp aptomat tổng 63A.

8. Dấu hiệu aptomat tổng đang bị chọn sai

• Nhảy khi bật nhiều thiết bị
• Dây nóng hoặc mùi khét dây
• CB nhánh không nhảy nhưng CB tổng nhảy
• Tủ điện nóng khi hoạt động
• Sụt áp khi chạy máy công suất lớn

Giải pháp:

• Tăng dòng aptomat tổng
• Phân lại tải nhánh
• Kiểm tra tiết diện dây
• Thay thanh lược mới chất lượng cao
  

Kết Luận: Phân Bổ Dòng Aptomat Đúng Cách Giúp Hệ Thống Điện An Toàn – Ổn Định – Bền Bỉ

Aptomat tổng và nhánh là “xương sống” bảo vệ hệ thống điện. Việc chọn đúng dòng, phân bổ tải hợp lý và dùng thanh lược đồng chuẩn giúp:

• Hạn chế aptomat nhảy
• Tăng tuổi thọ thiết bị điện
• Ngăn chặn quá nhiệt và cháy nổ
• Vận hành ổn định trong gia đình và công nghiệp

Liên hệ ngay để nhận tư vấn và báo giá tốt nhất

TIENDUY.,JSC – Chuyên thiết bị điện, thanh lược đồng và aptomat chính hãng

• Địa chỉ: LK458 DV 12 – Địa Lão – Kiến Hưng – Hà Đông – Hà Nội
• Hotline / Zalo: 0968 164 841
• Email: salestienduy@gmail.com
• Website: https://mangnhuatudien.com
• Shopee: Thiết bị điện Tiến Duy