Relay thời gian là gì? Định nghĩa, phân loại và ứng dụng

Relay thời gian là gì?

Relay thời gian hay còn được gọi là Timer (bộ định thời gian) là thiết bị trì hoãn thời gian đóng, mở các thiết bị khác khi được lắp đặt trong sơ đồ. Bằng cách dùng bộ mạch điện tử điều khiển thời gian đóng, cắt của các tiếp điểm relay.

Relay thời gian được sử dụng nhiều trong điều khiển tự động. Nó có vai trò điều khiển trung gian các thiết bị điều khiển theo thời gian định trước.

Relay thời gian còn có nhiệm vụ đóng tắt các thiết bị điện có trong hệ thống khi không sử dụng để tránh lãng phí nguồn điện không cần thiết. Thiết bị này được ứng dụng để điều khiển: ánh sáng, quạt thông gió, cửa tự động, hệ thống sưởi ấm và tạo tín hiệu âm thanh hình ảnh theo chu kỳ,…

Thời gian trễ của relay thời gian có thể cài đặt từ vài giây đến hàng giờ tùy theo ứng dụng thực tế.

>>> Xem thêm: Thiết bị Timer H3DKZ-A Series OMRON

Phân loại và nguyên lý hoạt động của relay thời gian

Các loại relay thời gian được phân theo độ trễ hoặc theo nguyên tắc làm việc. 

Phân loại theo độ trễ

Trong mạch điều khiển tự động có hai loại relay thời gian được sử dụng phổ biến nhất đó là ON Delay và OFF Delay.

Nguyên lý hoạt động của ON Delay: Khi cuộn dây được cấp điện, bộ đếm thời gian sẽ bắt đầu đếm từ 0 đến mốc thời gian đã được đặt trước đó (số đếm còn được gọi là thời gian tích lũy). Bộ hẹn giờ của thiết bị sẽ thay đổi trạng thái khi thời gian đặt trước và thời gian tích lũy bằng nhau. Khi cuộn dây được ngừng cấp điện thì bộ đếm thời gian tích lũy quay về 0 và các tiếp điện sẽ trở lại trạng thái lúc ban đầu.

Nguyên lý hoạt động của OFF Delay: Khi cuộn dây được cấp điện, các tiếp điểm ngay lập tức thay đổi trạng thái. Khi cuộn dây được ngừng tiếp điện, tiếp điểm ngay tức thời trở về trạng thái ban đầu. Tuy nhiên tiếp điểm định thời vẫn sẽ duy trì trạng thái hoạt động. Sau một khoảng thời gian đặt trước, các tiếp điểm định thời sẽ quay lại vị trí ban đầu.

>>> Xem thêm: Relay là gì? Các kiến thức về relay bạn không nên bỏ qua

Phân loại theo nguyên tắc làm việc

Khi phân loại relay thời gian theo nguyên tắc làm việc, relay thời gian gồm 4 loại. Đó là relay thời gian giảm chấn khí, thời gian điện tử, thời gian điện và thời gian điện từ.

Relay thời gian giảm chấn khí 

Relay thời gian giảm chấn khi được hình thành bằng cách sử dụng nguyên lý tắt dần khi không khí đi qua lỗ nhỏ. Cấu tạo của loại relay này gồm 3 phần là cơ cấu trễ, hệ thống điện từ và tiếp điểm. Cơ chế trễ sử dụng van điều tiết túi khí, trong khi cơ chế điện từ là loại tác động trực tiếp hai cổng và hệ thống tiếp điểm là một công tắc vi mô.

Relay thời gian điện tử 

Loại relay này hoạt động theo nguyên tắc điện áp tụ điện trong mạch RC không thể nhảy. Relay điện tử chỉ có thể thay đổi dần theo quy luật hàm số mũ. Nghĩa là độ trễ của nó thu được bằng đặc tính tắt dần của điện. Bên cạnh đó thì relay thời gian điện tử có phạm vi độ trễ rộng, tính chính xác khoảng 5%. Nó có kích thước nhỏ, có khả năng chống sốc và dễ dàng điều chỉnh.

Relay thời gian điện

Đây là loại relay hoạt động bằng cách sử dụng động cơ đồng bộ thu nhỏ để điều khiển hộp giảm tốc, từ đó có được thời gian trễ. Relay thời gian điện có phạm vi độ trễ rộng lên đến 72 tiếng. Giá trị trễ của nó không bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ môi trường hay dao động điện áp. Tuy nhiên nó có nhược điểm là cấu tạo phức tạp, tuổi thọ ngắn, giá thành cao và độ chính xác bị ảnh hưởng bởi tần số nguồn.

Relay thời gian điện từ

Relay thời gian điện từ hoạt động dựa trên nguyên lý suy giảm chậm sau khi cuộn dây điện từ bị cắt để làm trễ quá trình phản ứng của hệ thống kích từ nhằm thu được tác động trễ của các tiếp điểm. Đặc điểm của loại này là công suất tiếp xúc lớn của nó lớn nhưng khoảng thời gian trễ và độ chính xác lại kém hơn. Do đó, relay thời gian điện từ được sử dụng nhiều trong điều khiển mạch điện một chiều.

>>> Có thể bạn quan tâm: Chức năng và nguyên lý hoạt động của relay

Ứng dụng của relay thời gian

Đối với các thiết bị máy móc, replay thời gian có chức năng chuyển đổi máy móc theo chu kỳ. Nó khởi động động cơ sao tam giác, quy trình và tự động hóa công nghiệp. Kiểm soát hệ thống chiếu sáng, cửa tự động, rào chắn bãi đậu xe ở các tòa nhà, điều khiển máy bơm nước, hệ thống tưới tiêu, hệ thống nước tập trung.

Có thể khởi động hoặc tắt thiết bị máy móc được kiểm soát về thời gian. Chẳng hạn như tắt băng tải bị trì hoãn hay tạm ngừng dây chuyền sản xuất tại nhà máy. Kích hoạt cảnh báo trong trường hợp phát hiện lỗi như cho phép đèn nhấp nháy ở đầu máy toa xe.

Relay thời gian còn đóng vai trò quan trọng trong việc đóng ngắt mạch điều khiển điện, bảo vệ và điều khiển hoạt động mạch điện động lực trong hệ thống động cơ điện ô tô. Thông thường để khởi động, động cơ cần sử dụng một lượng lớn dòng điện khoảng 250+ amps. Đây là một dòng điện lớn, không thể kiểm soát trực tiếp được từ công tắc đánh lửa, nên relay được sử dụng để kích hoạt dòng điện này.

>>> Xem thêm: Sản phẩm relay bảo vệ điện áp tại Tiến Duy

Relay thời gian đóng vai trò quan trọng trong việc tiết kiệm nguồn năng lượng điện. Hy vọng thông qua bài viết này của Tiến Duy, bạn đã có câu trả lời cho câu hỏi relay thời gian là gì. Người sử dụng nên nắm rõ nguyên lý hoạt động, cách phân loại để lựa chọn relay thời gian sao cho phù hợp.